Herinneren is een vorm van ontmoeten…

Lieve familie, vrienden en collega’s,

Wat doet je vadershart als de politie voor de deur staat en zegt dat je nu moet meekomen omdat je zoon wordt gereanimeerd? De kamer van het hart waarin je zoon verblijft opent zich opeens wagenwijd. Het bonkt zo hard dat het de hele wereld lijkt te omvatten. Je knijpt in elkaars handen en kijkt angstig in elkaars tranen. En dan staat verder alles stil. De stilte van ongeloof. Er is geen verleden, geen toekomst, alleen maar nu. Want in het nu is alles goed.

Lucas, mijn allerliefste zoon, beste vriend van onze allerliefste dochter Tara. Je lijkt op je moeder, die ik op 25 augustus 1982 voor het eerst in haar mooie ogen keek. Dat was vorige week op de Intensive Care precies 40 jaar geleden. Jouw mooie ogen openden zich regelmatig maar ik zag niet jouw bezielde blik, maar een hulpeloze leegte. Wij drieën hielden je stevig vast, zongen, streelden, draaiden jouw muziek. We lieten je geen moment in de steek.

Lucas, ik ben een strijder, dat weet je wel. Ik kon de strijd niet opgeven. Totdat je mij liet weten: “Pap, laat me los. Ik wil niet meer terug in dit lichaam. Ik blijf bij jou sterker dan ooit. Jouw pad wordt ons pad. De liefde die je hebt gegenereerd is niet om mij terug naar mijn lichaam te brengen, maar om ons te leiden.”

Wandelen in onze geliefde Pyreneeën, Spanje, de Eifel, de Morvan, de Vogezen en zelfs de Andes. Altijd pratend over mooie en inspirerende boeken (“pap, welk boek raad je me nu aan, heb nu alles van Hermann Hesse uit”), over de bezieling van de natuur (“pap, het water uit deze beek smaakt zo lekker”). Over God en godsdiensten, over de bron, het licht, dat overal en altijd door ons heen schijnt. Twee zielen die elkaar versterken en aanvullen.

Je ontwikkelde je razendsnel de laatste jaren: reizen, student filosofie in Leiden, studentenvereniging Quintus, de Sjappies, je klusbedrijf met de leuke naam “Afgezaagd”, de opleiding spiritueel therapeut, en een levensgenieter, die heerlijk kon koken. En bovenal geliefd bij iedereen. Verbinder.

En nu opeens verlaat je ons. Jouw hart, jouw grote hart, je sprekende ogen, je gulle levenslach, je touwige blonde haar waar ik graag in beet, je kleine wriemelhanden die kolenschoppen werden, die ik vasthield tot je laatste adem. Opeens neem je een afslag terwijl we samen op wandelden. Na bijna 21 jaar ga jij weer jouw eigen pad. Maar blijft je ziel diep verbonden met ons. Ik hoor je, voel je, luister naar je.

Ons Gezin Van Vier. Ja altijd van Vier: Petra, Willem, Tara, Lucas. Dank je wel, lieve jongen van mij.

Willem Ferwerda, vader van Lucas

Lieve vrienden, familie en collega’s,

Fijn dat jullie met zovelen zijn gekomen om Lucas te herdenken.
Dank je wel.
Ik sta hier als moeder en ik sta hier niet alleen. Ik sta hier met duizenden andere moeders, die net als ik hun zoon zijn verloren. Verloren in een zinloze oorlog. Laten we samen ook deze kinderen herdenken en liefde sturen aan hun families. Dank je wel.

Lucas, als baby al beweeglijk en luidruchtig. In het wiegje naast ons bed, trappelde hij zich steeds weer bloot. En al heel snel hadden we genoeg van de almaar doorgaande geluiden die hij maakte in zijn slaap. Snel lag hij op zijn eigen kamertje om te slapen.

De handjes van Lucas onderzochten alles! Er was weinig veilig in zijn buurt. Hij onderzocht alle voorwerpen tot hij de grens, daarvan tegen kwam en hij losse stukken in zijn handjes had. Dat heeft hij lang, heel lang volgehouden. Ook toen die handjes handen waren geworden. Het heeft hem veel geleerd, over materialen en hoe dingen werken. Hij is er heel “handig” door geworden. Handen die naarmate hij ouder werd steeds meer konden en waaraan hij zelf steeds hogere eisen stelde. Lucas kon dingen (mooi) maken!

Als kleine jongen waren zijn omhelzingen onhandig, lomp bijna, véél te hard, maar ooo zo lief.
In samen stil zijn, hij en ik, beide onze eigen activiteit… samen schilderen en knutselen, dát waren momenten van enorm geluk en verbondenheid.

Later voelde ik die verbondenheid als hij mij muziek toe stuurde. “Mam, ik denk dat jij dit mooi vindt”. Dan voelde ik me “speciaal” en door hem gezien, want het was altijd in de roos. De voorbije periode heb ik van verschillende vrienden gehoord dat ook zij muziek toegestuurd kregen. Vrienden waarmee ik dat gevoel van “speciaal zijn” en "gezien worden" mag delen.

Maar..., lieve, lieve Lucas, het allerfijnste en het allermooist wat ik in jouw nabijheid steeds mocht meemaken is, dat jij, in mij, steeds het allermooiste naar boven weet te halen!

Dank je wel, dank je wel lieve Lucas, dat je 21 jaar samen met mij het leven hebt bewandeld.

Mama,
Amsterdam 2 september 2022

19-08-2022

Lieve Lucas,
Ik ken je nu al zo een zeven jaar. In die tijd heb ik zoveel met je mee gemaakt, van hele domme simpele dingen tot prachtige unieke momenten die ik mijn hele leven bij mij zal dragen. De vriendschap begon vooral met deze simpele dingen, we blowden en lachten veel en hier genoot ik al enorm van. Langzamerhand merkte ik dat er meer in onze vriendschap zat. We begonnen meer te praten en begrepen elkaar steeds beter. Eindelijk een vriend waar ik echt iets aan heb, een vriend die meer is dan alleen maar tijd verdrijf dacht ik. Zo groeide en groeide onze vriendschap en maakte we steeds mooiere dingen mee. Naarmate ik je steeds beter leerde kennen merkte ik dat we nogal verschilde van elkaar, dit vond ik in het begin lastig. Je was drukker dan ik en wilde steeds nieuwe dingen ontdekken terwijl ik juist het al ontdekte beter wilde bekijken. Dit deed ik dan natuurlijk het liefste met mijn goede vriend maar jij was dan al uitgekeken op datgeen wat ik zo graag nog wou uitpluizen en was alweer begonnen aan een nieuw avontuur. Dit begreep ik eerst niet, het voelde zelfs alsof je me in de steek liet. Ik dacht dan dat je klaar met me was en ik deed dan bot tegen je in de hoop dat je mijn frustratie zag. Ontzettend stom van mij, ik had het natuurlijk gewoon moeten uitspreken. Dan had ik veel eerder geleerd hoe het zat. Je was namelijk helemaal niet klaar met mij, we hebben simpelweg twee zulk verschillende karakters waar zulke andere visies en behoeftes uit voortvloeien. En dit is juist wat onze vriendschap zo mooi en waardevol maakt. Toen dit tot mij doordrong begon ik pas echt veel van je te leren. Want man wat heb ik tot nu toe ongelooflijk veel van je geleerd. In de jaren hierna zijn we alleen nog maar dichter tot elkaar gekomen. Lucas, je bent een onuitputtelijke bron van liefde, waar naartoe ik altijd heb kunnen terugkeren. Hiervoor ben ik je zo dankbaar. Nu lig je in het ziekenhuis. Je ligt in coma en het is maar de vraag of je hier ooit van zal ontwaken. Dit doet mij zo ongelooflijk veel pijn, ik wist niet dat een mens zoveel pijn kon ervaren. Zoals je ooit eerder in een brief aan mij schreef; “Berend ik hoop zo dat onze wegen altijd nog zullen kruisen. Ik zou mij geen erger verlies kunnen bedenken.”. Dat ben ik met je eens Lucas. En nu dreigt het toch te gebeuren. Ik vraag mij steeds af waar je bent, wat voor reis maak je nu? Keer toch gewoon terug. Wat moet ik zonder je Lucas? Wat moet ik zonder jou geniale inzichten? Wat moet ik zonder jou positiviteit? Hoe kan ik leven zonder jou energie om op terug te vallen? Maar goed, op moment van schrijven leef je nog, je bent hier ergens nog. Dit is dan ook nog het enige wat mij staande houdt. Ik mis je Lucas, ik hou zoveel van je. Kom alsjeblieft terug.
Je vriend
Berend

Lieve allemaal,
Hoewel ik Lucas slechts vier keer heb gezien, is Lucas iemand die je meer dan bijblijft, zoals ik heb mogen lezen op deze prachtige website.
Afgelopen december hebben Lucas en ik elkaar leren kennen op een huisfeestje in Leiden.
In maart kwamen we elkaar tegen in de trein en in april gingen we op date bij een gezellig bruin-café in Leiden.
Op 14 april heb ik hem voor het laatst gezien, toen hij aangaf niet te willen daten.
Op onze eerste date vertelde hij over zijn favoriete boeken die hij van zijn vader kende, de boeken van Hermann Hesse, met Narcissus en Goldmund als favoriet, als ik het mij goed herinner. Hij vertelde over zijn zomerplannen, naar een stilte retraite in Frankrijk, iets wat hij al een paar jaar wilde en wat zijn vader ook had gedaan. Hij vertelde dat hij wilde liften, maar dat hij nog niet goed wist of in zijn eentje liften een goed plan was. Hij vertelde dat hij in Limburg een opleiding deed tot spiritueel therapeut. Hij vertelde dat hij filosofie studeerde, en bij de vraag waarom, vertelde hij dat hij zo zijn eigen filosofie kon creëren. We spraken over de educatieve minor die hij in September zou gaan doen en hoeveel zin hij daar wel niet in had. Hij vertelde dat hij was opgegroeid in een veilige, rijke, witte buurt. Iets waarvoor hij dankbaar was, maar hierdoor wilde hij juist de wereld ontdekken. We spraken samen over hoe Leiden een veilige bubbel is, en spraken onze behoeften uit om meer van de wereld te zien. Hij zou met de motor door Europa willen, ik zou in China willen reizen. Hij vroeg me of ik creatief was en ik vertelde dat ik soms gedichten schrijf. Dat ik binnen twee weken over hem zou schrijven, had ik toen niet bedacht. Hij vertelde over hemzelf als bouwvakker en over zijn zelf gemaakte planken aan de muur. Dat hij een eigen bedrijfje had, was ik in de trein achter gekomen. Hij had een gereedschapskist bij terwijl hij de trein inliep. Dat valt natuurlijk op. We spraken die avond in de Bonte Koe weinig over muziek, dat is er denk ik bij ingeschoten want op whatsapp hebben wij het daar wel veel over gehad. Hij sprak over zijn eigen ding willen doen en soms de druk van andere te voelen om mee te doen aan een sociale gelegenheid, terwijl alleen zijn juist ook soms fijn is. Ik was het met hem eens. Na ruim 5 uur waren wij de enige in de Bonte Koe en hadden we maar 1 biertje gedronken. Toen we afrekenden zei de vrouw achter de toonbank dat we wel dorst zouden hebben! Lucas antwoordde bedenkelijk dat hij dat niet eens doorhad, omdat we zoveel aan het praten waren.
Met zijn lieve lach, ondeugende ogen en oprechte, diepe, interesse, werd ik echt een beetje verliefd! En ik zal daarin zeker niet de enige zijn 😊.
Op 14 april gaf Lucas tijdens een wandeling door Leiden al snel aan dat hij eigenlijk geen ruimte zag om te daten. Hij wilde op zichzelf focussen en de wereld ontdekken. Ik begreep dat heel goed, zo voelde ik mij ook, maar bij Lucas maakte ik een uitzondering. Ja, Lucas is écht zo speciaal! Hij zei dat hij perfectionistisch kon zijn, in zijn werk maar ook op dat moment. Hij nam het hemzelf namelijk kwalijk dat hij mij überhaupt op date had gevraagd, omdat hij ergens wel wist dat hij niet wilde daten. Hij vond het moeilijk om me te vertellen dat hij niet wilde daten, dat zei hij niet alleen, maar voelde ik ook. Ik vertelde hem dat het nergens voor nodig was om zo streng te zijn voor jezelf. Dit is toch iets wat vaker gebeurd? Gewoon omdat mensen niet alleen rationele beslissingen kunnen maken omdat ze ook gedreven worden door allerlei gecompliceerde gevoelens.
Na een uur gewandeld te hebben namen we afscheid. Hij nam de tijd om het goed af te sluiten en er zat geen sprankeltje haast in hem. Niet alleen die dag, maar tijdens alle gesprekken die ik met Lucas heb gevoerd, was het alsof de wereld om ons heen er even niet toe deed. Dat iemand zó geeft om het gesprek op dat moment en zó geïnteresseerd is, is erg bijzonder. Lucas neemt de tijd voor je, maar wilde toen even op zichzelf focussen. We zouden elkaar vast nog eens tegenkomen, Leiden is klein en we kennen wat dezelfde mensen. Dat is wat ik mezelf voorhield, om het minder jammer te vinden dat ik geen contact meer zou hebben met Lucas. Daarnaast voelde ik aan dat hij op zichzelf wilde focussen en gunde ik hem dat met heel mijn hart. Daarom is de laatste zin van een gedicht wat ik op 15 april heb geschreven dat ik hoop dat als ik Lucas ooit tegen zou komen, hij vredig en gedreven de aarde bewandelt. Ik zag het al voor me hoe hij, helemaal in zijn sas, door Europa trok.
Ik ben Lucas daarna niet meer tegengekomen. Maar ik geloof graag dat hij ergens vredig en gedreven rond wandelt, want als ik aan hem denk, krijg ik een lach op mijn gezicht omdat ik zijn vrolijke lach direct voor me zie.
Ik bedank Lucas voor de heerlijke, eerlijke, inzichtelijke gesprekken, voor de prachtige jazz muziek die hij met mij deelde en voor het laten inzien wat ik belangrijk en mooi vind aan een persoon.

Heel veel liefs,

Jomiene

Maarten:
Lucas, een man met vele interesses, een hoop talent en een gigantische hoeveelheid liefde. Eén van de dingen die Lucas graag deed was dansen. En wat kon hij dit toch goed. Er zijn niet veel mensen die zijn vorm van expressie begrepen en dit heeft vaak tot bijzondere situaties geleidt. Zo heeft Lucas het voor elkaar gekregen om, afgelopen zomer in Valencia, de club uitgegooid te worden voor ‘te cool dansen’. Dit kon Lucas natuurlijk niet hebben. En verbaasd ging hij verhaal halen bij de bewaker. Vele pogingen tot uitleg van de bewaker maakte het niet duidelijker voor Lucas. Dus moest de bewaker voordoen wat Lucas allemaal deed. Dit triggerde de innerlijke danser in Lucas en Lucas begon ook weer te dansen. Als twee apen sprongen ze beide in rare bewegingen voor de deur waarna Lucas toch wel een beetje inzag dat hij iets te ver was gegaan en dus besloot hij om zijn avontuur elders voort te zetten.
Als Lucas hier zin in had dan kon hij heel goed chaos creëren, op elke manier mogelijk. Zo heeft onze lieve vriend het een keer voor elkaar gekregen om in een dronken bui, al fietsend, een olijfboom uit een bloempot te rukken die voor een kroeg stond. Gewoon omdat hij dit kon. Een jaargenoot is in volle verbazing tegen twee tegenliggende meiden aangefietst. De volgende dag heeft Lucas netjes en tevreden de olijfboom terug gepot.
Voor mij, en waarschijnlijk voor meer mensen, is Lucas altijd een veilige thuishaven geweest. Zowel binnen Sjap, ons dispuut, als thuis. Als ik me even niet comfortabel voelde, afleiding nodig had, hulp nodig had of gewoon even wou praten dan wist ik dat ik altijd bij Lucas terecht kon, ongeacht de situatie. Deze behulpzaamheid kan je gauw voor lief nemen maar ik denk dat het één van Lucas’ sterkste kwaliteiten is en het is een ware gave als je je altijd zo behulpzaam kan opstellen. Lucas is de persoon die er voor heeft gezorgd dat ik bij sjap ben gegaan en Lucas is ook de persoon die er voor heeft gezorgd dat ik op de Rijn en Schiekade ben komen wonen. Lucas speelt een hele belangrijke rol in mijn leven en zonder hem zou ik niet de man zijn die hier vandaag de dag staat en daar ben ik hem ontzettend dankbaar voor.

Bob:
Er zijn weinig mensen die een slechte ervaring aan Lucas over hebben gehouden. Zo sliepen wij tijdens onze ontgroening in een studentenhuis dat helemaal geen zin in ons had. Na enig contact met ons, en bij uitstek met Lucas, hij nam hier altijd het voortouw in, is dit gevoel als sneeuw voor de zon verdwenen. Na afloop wist het huis alleen nog maar positief over ons te zijn, en heeft Lucas er een goede vriendin aan overgehouden. Zelfs als je in een positie bent waarin je alleen maar tegen Lucas kan zijn, is het praktisch onmogelijk dit te blijven als je hem gesproken hebt of een vriendelijke, half-spottende blik krijgt.
Lucas is enorm comfortabel met wie hij is. Dit is iets wat hij niet tot zichzelf beperkte, maar ons allemaal in mee heeft getrokken. Door hem te zien doen precies waar hij zelf zin in had, heeft hij ons stuk voor stuk toegestaan dit ook te doen.
We hebben als jaar vaak besproken hoezeer we uitkijken om te zien hoe we er over 30 jaar bij zouden zitten. Het is enorm pijnlijk om Lucas fysiek uit dit beeld te zien verdwijnen. Lucas’ geest zal alleen nooit uit onze groep verdwijnen. Alle dingen die we zo mooi aan hem vinden en van hem hebben geleerd, zullen we voor altijd met ons meedragen