Herinneren is een vorm van ontmoeten…

Opmerkelijk dat in de berichtgeving in NRC/Handelsblad en De Volkskrant over het overlijden van Ton van Dijk met geen woord wordt gerept van de schitterende verhalen die hij schreef, onder meer gebundeld in Hier gebeurt nooit iets (1995, Nijgh&Van Ditmar). Daarom doe ik het hier op deze plaats. Lees vooral 'De moord van Lichtenvoorde', dat in 1979 in de Haagse Post verscheen. 'Soms, maandagochtends, als de brand van het weekeinde er nog in zat, gingen de halve liters Grolsch al open voor de eerste kuip specie aangemaakt was,' aldus begint De moord van Lichtenvoorde. 'Op andere dagen knipten de beugelflesjes pas rond tien uur los.' Stoppen met lezen kan niet meer. Joris van Casteren.

Beste Ton,

Op de gezellige boerderij in Skingen van jou en jouw gastvrije muze Marianne, hebben wij mooie dagen meegemaakt . Zo weet ik nog dat jullie een kat hadden, die steeds onder mijn stoel ging zitten, maar als een raket naar buiten verdween als ik ging zingen. Ook legendarisch was jouw muziekquiz, jij speelde dan muziek af en het gezelschap mocht dan raden welk nummer het was en welke artiest het uitvoerde.

Bij Friesland dacht ik altijd aan haar brave bewoners die af en toe een pijpje rookten. Totdat op een avond bij de achterdeur van jullie boerderij er steeds meer klompen werden neergezet en een fors aantal landbouwers het huis vulde. Tot mijn verbazing werden er geen pijpen gestopt, maar forse "sigaretten" gerold van in-stukjes- gesneden-sigaren, ondefinieerbare tabak en vermengd met een zelf in het maisveld gekweekt geestverruimend ingrediënt dat enorm bijdroeg aan de zoete walm die de keuken vulde. Dat met het drinken van door jouzelf gestookte aquavit , was een avond die wij nooit zullen vergeten.

Waarheen je ook gaat, het ga je goed.

Hendrik Jan en Daphne

Een kostbare herinnering: - Warme juninacht 1986, Ton aan het stuur van de Citroën CX, ik ernaast. Met de opkomende zon brandend door de voorruit langs de Amstel omhoog naar de Berlagebrug. Terug uit Utrecht - schoolfeest SvdJ en daarna door op de kamer van Annalaura, met een stuk of tien (Ton de enige docent). Ik kan met hem meerijden naar huis.
Half vijf, en koersvast gaat het over de A2 naar het noorden. Rokend, vertellend, af en toe een schorre lach. Ik denk: die man is een generatie ouder, waarom kan ik hem zo moeilijk bijhouden?
Bij de brug stopt hij en zegt: 'Vanaf hier red je het wel, hè?' 'Tot maandag.' 
Hij slaat linksaf, richting Roerstraat. Ik kijk hem na en sjok de paar honderd passen naar het noorden. Maandag weer samen aan de slag met de Zip v/h Zipitaja, ik zijn eindredacteur, en de enige van de groep die de plaatjes van Zen kent.
Als de middag vordert mag er best een biertje bij het werk, het redactielokaal blauw van de rook van shag en sigaretten. Linkse meningen, rechtse meningen- een sandwich-gezond van feminisme, wetenschap, grove humor, 'seks en sensatie'. 
Het moet wel kloppen; de 'huifkar van Ard Horvers' hangt voortdurend aan de hemel, als dreigement : de sterverslaggever van Tros Aktua die met paard en wagen op reportage werd gestuurd door de gewesten, volgens Ton de straf voor een canard.
De Zip wordt in die jaren overal gelezen, is goed voor berichten in de krant.
Wij zijn fan van Ton, en hij van ons. Het brengt ons allemaal omhoog.
Onbegrijpelijk dat je daarbij zoveel lol kunt maken, en ongewone, onlogische vrienden maakt.
Het volleybalteam er tussendoor, het café,.de fietstochten naar Friesland: leraar, collega, vriend, alles door elkaar.
Ik miste hem al, nu spijt dat ik het heb laten versloffen. Vaarwel Ton van Dijk, leermeester.
Fred van Essen

In de beginjaren van de VVOJ (ik was bestuurslid en later directeur) droeg Ton als jurylid van De Loep met zijn scherpe oordeel bij aan het prestige van de prijs: door een jury met Ton er in prijzenswaard gevonden worden, dat was wat! Hij kon mopperen als de beste, op wat hij verwachtte van vakgenoten maar wat zijns inziens te vaak niet kwam. Maar hij kon ook prijzen als de beste, als iets goed gedaan was, inventief, gedurfd, op t scherpst. Wie de lat van Ton haalde, die kon wat!
Hij kon zelf ook heel veel. Ik moet deze dagen veel aan hem denken, om alles dat hij meerdere generaties journalisten heeft bijgebracht, ik mocht er op de RUG nog even (te kort) als collega getuige van zijn. Er is in ons vak meer dan ooit nood aan leermeesters als Ton...

Onze jarenlange vriendschap met Ton en Marianne vindt zijn oorsprong in een periode waarin ons zakelijke bestaan roerige tijden meemaakte. Wij, Mary en ik, troffen Ton regelmatig bij onze gemeenschappelijke vriend architect Piet Timans. Toen de affaire Zeeman/De Tille in de publiciteit op zijn hoogtepunt was en Ton regelmatig daarnaar vroeg zegde ik hem toe dat, als de zaak niet meer bij de rechter was, hij van mij over het gehele dossier mocht beschikken. Dat duurde dus nog zes jaren, voor de zaak onbeslist eindigde. De grondigheid waarmee Ton te werk ging was indukwekkend. Hij nam maandenlang de tijd voor onderzoek met hoor en wederhoor. Het zou een lang artikel worden. Te lang voor HPDeTijd en daarom week Ton uit naar zijn oud HP-collega Gijs van de Westerlaken, toen hoofredacteur van Esquire. Zeemanvriend Willem Otterspeer noemde het later denigrerend “een roddelblad” en de Leeuwarder publicist Huub Mous het artikel “een sensatieverhaal”.
De uiteindelijke publicatie heeft heel veel voor ons betekend. De affaire was eindelijk op een grondige en objectieve wijze beschreven. Wij kunnen nog steeds naar Ton’s verhaal verwijzen als er vragen zijn in de trant van “hoe zat het ook alweer met die Zeemanzaak van jullie?” In 1996 verscheen het artikel ook in de bundeling misdaadverhalen ‘Hier gebeurt nooit iets”. Het ging vooral over moord en doodslag maar Ton wilde het er toch in hebben. Hij beschouwde het als een van zijn beste reportages en het liet goed zien hoe klassejustitie werkt. Voor ons heeft Ton’s Zeeman-artikel een bijzonder effect gehad, omdat het voor een afsluiting zorgde. Immers andere media durfden zich niet aan de affaire te branden. De jaren hierna bleef onze vriendschap bestaan en wij kwamen graag bij Ton en Marianne. We waren altijd welkom en hebben menige boom op gezet onder het genot van heerlijk eten en (soms huisgestookte)drank. We gaan Ton heel erg missen.
Thys Dykstra en Mary Pauw

Ton vertelde graag en vaak smeuïge verhalen. Nu doen over Ton zelf veel vermakelijke verhalen de ronde. Hoewel ik gesteld op hem was, kreeg ik het soms een beetje benauwd van zijn lompe uitlatingen. Hoe hij mij uitdaagde een stap verder te gaan. ‘Daar krijg ik een slappe van’, als de kop niet spannend genoeg was. Wat heb ik die zinsnede later nog vaak herhaald (met daarbij ‘als ik een jongetje was’) in de jaren dat ik zelf het vak journalistiek gaf.
Of die keer dat hij mij nariep toen ik voor zijn Panorama een naar vrouw ‘omgebouwde’ man ging interviewen: ‘Denk erom, je vraagt of ze kan klaarkomen met zo’n bij elkaar genaaide clitoris. Ík wil dat weten, iedereen wil dat weten! Je komt er niet in zonder antwoord.’ Ik zie nog zijn grijns toen ik vertelde ‘dat er wel eerst een locomotief overheen moest.’
Als het om het werk ging, kon hij hard zijn. ‘Het zijn de kantjes die tellen’, gaf hij als antwoord toen ik hem vroeg of ik voor die ene keer een dag uitstel kon krijgen om mijn kopij aan te leveren. Dus lag ik de dag na de begrafenis van mijn vader toch in het ballenbad met graaf Van Zuylen Van Nijevelt te praten over de toekomst van Duinrell. Toen ik op tijd de kopij overhandigde zei hij: ‘Ik weet niet of ik dat had gekund als het om mijn moeder zou zijn gegaan.’
‘I did it my way’ was/is op ons allebei van toepassing, dus botsten we nog wel eens, vooral op ethisch gebied. Op zeker moment ging ik dan ook mijn eigen weg, maar wel met de ijzersterke basis die was gelegd in het werken met en voor Ton.